Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), kişinin yaşamını tehdit eden veya aşırı korku, dehşet ve çaresizlik hissettiren bir olayın ardından ortaya çıkan ciddi bir ruhsal sağlık sorunudur. TSSB, çocukları ve ergenleri de etkileyebilir ve bu durum onların günlük yaşamlarını, okul performanslarını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Erken tanı ve müdahale, çocukların iyileşme sürecine büyük katkı sağlayabilir.
TSSB’nin Belirtileri Nelerdir?
TSSB belirtileri, travmatik olaydan hemen sonra veya aylar, hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir. Çocuklarda ve ergenlerde TSSB belirtileri yetişkinlerden farklılık gösterebilir. İşte bazı yaygın belirtiler:
- Yeniden Yaşama (Intrüzyon) Belirtileri:
- Travmatik olayı tekrar tekrar hatırlama veya kabuslar görme
- Olayla ilgili anıların istemsizce akla gelmesi
- Travmatik olayı hatırlatan durumlarda yoğun sıkıntı veya fiziksel tepkiler (terleme, kalp çarpıntısı)
- Kaçınma Belirtileri:
- Travmatik olayı hatırlatan yerlerden, insanlardan veya aktivitelerden kaçınma
- Travmatik olayla ilgili düşüncelerden veya konuşmalardan kaçınma
- İlgi kaybı ve daha önce zevk alınan aktivitelerden uzaklaşma
- Duygusal ve Fiziksel Tepkilerde Artış (Aşırı Uyarılma) Belirtileri:
- Sürekli tetikte olma hali (hipervijilans)
- Kolay irkilme veya aşırı tepkiler verme
- Uyku sorunları (uykusuzluk, kabuslar)
- Sinirlilik, öfke patlamaları veya huzursuzluk
- Negatif Duygu ve Düşünceler:
- Kendine veya başkalarına karşı olumsuz düşünceler
- Suçluluk, utanç veya değersizlik hissi
- Duygusal uyuşukluk veya kopukluk hissi
- Gelecekle ilgili umutsuzluk
TSSB’nin Nedenleri Nelerdir?
TSSB, genellikle kişinin yaşamını tehdit eden veya aşırı korku, dehşet ve çaresizlik hissettiren bir olayın ardından ortaya çıkar. İşte bazı olası nedenler:
- Doğal Afetler: Depremler, kasırgalar, seller gibi olaylar.
- Kaza ve Yaralanmalar: Ciddi trafik kazaları, yangınlar, ağır yaralanmalar.
- Şiddet ve İstismar: Fiziksel, cinsel veya duygusal istismar, aile içi şiddet.
- Savaş ve Terör Olayları: Savaş bölgelerinde yaşamak veya terör saldırılarına maruz kalmak.
- Ani Kayıplar: Sevilen birinin ani ölümü veya ciddi hastalık teşhisi.
TSSB’nin Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
TSSB’nin tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına ve belirtilerinin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. İşte bazı yaygın tedavi yöntemleri:
- Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kişinin olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını tanımasına ve değiştirmesine yardımcı olur.
- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR): Travmatik anıların işlenmesine ve yeniden yapılandırılmasına yardımcı olur.
- Oyun Terapisi: Özellikle küçük çocuklar için etkili bir yöntemdir. Çocuklar, oyun yoluyla duygularını ifade edebilir ve travmayı işleyebilir.
- İlaç Tedavisi:
Antidepresanlar ve anksiyolitikler, TSSB belirtilerini hafifletmek için kullanılabilir. İlaç tedavisi, genellikle psikoterapi ile uygulanır.
- Destek Grupları:
TSSB yaşayan çocuklar ve aileleri için destek grupları, deneyimlerini paylaşma ve başa çıkma stratejileri öğrenme fırsatı sunar.
Ebeveynlere Öneriler
- Destekleyici Olun: Çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarını anlamaya çalışın ve ona destek olun. Eleştirmek veya yargılamak yerine, empati gösterin ve onu dinleyin.
- Açık İletişim Kurun: Çocuğunuzla travmatik olay hakkında konuşun. Onun duygularını ciddiye alın ve yanında olduğunuzu hissettirin.
- Rutinleri Koruyun: Günlük rutinler, çocukların güvenlik ve istikrar hissetmelerine yardımcı olabilir. Düzenli uyku, yemek ve oyun saatlerine dikkat edin.
- Profesyonel Yardım Alın: Çocuğunuzun TSSB belirtileri hakkında endişeleriniz varsa, bir çocuk ve ergen psikiyatristine veya terapistine başvurun. Uzman yardımı, çocuğunuzun en iyi şekilde desteklenmesini sağlar.
Sonuç
Travma Sonrası Stres Bozukluğu, erken tanı ve uygun tedavi ile yönetilebilir bir durumdur. Ebeveynlerin desteği ve profesyonel yardım, çocukların TSSB ile başa çıkmalarına ve sağlıklı bir yaşam sürmelerine yardımcı olabilir. Uzm. Dr. Mustafa Şahin Bebek, Çocuk ve Genç Psikiyatri kliniğimizde, TSSB tanısı ve tedavisi konusunda uzman kadromuzla sizlere destek olmaktan mutluluk duyarız. Çocuğunuzun sağlığı ve mutluluğu için buradayız.